2019 daki Venedik Bienali nin başlığı May you live in interesting times tı İlginç vakitlerde Göztepe travesti yaşayasın Kehanet ziyadesiyle tuttu o bienalin kapanışından 5 6 ay sonra pandemi geldi Covid 19 dünyanın dört bir yanında dehşet rüzgârları estirip milyonlarca can aldı İklim değişikliğinin artık geri dönülemez Göztepe travestileri bir basamağa gelmesi Ukrayna daki beklenmedik savaş derken Batı nın dünyaya empoze ettiği sistemin çökmekte olduğu gözler önüne serildi
59 Venedik Bienali pandemi nedeniyle bir yıl ertelenerek geçtiğimiz nisanda açıldı Travesti Göztepe kasım sonuna kadar sürecek Bienalin daha evvel bayan küratörleri olmuştu lakin birinci sefer mesken sahibi İtalya dan bir bayan küratöre Cecilia Alemani ye teslim edildi Alemani de uzun yıllar belleklerden silinmeyecek yürekli bir adım atarak yüzde 90 ını bayan sanatkarların oluşturduğu tarihi bir bienal yaptı
Cecilia Alemani
213 SANATKARDAN YALNIZCA 21 İ ERKEK
Bienalin ana yerleri Giardini ve Arsenale yi gezerken gözlerime inanamadım Meğerse adını sanını duymadığımız ne çok sanatçı bayan varmış Geçen yüzyılda yaşamış çoktan ölmüş gün yüzüne çıkamamış sanatçı bayanların 30 lu yaşlarındaki gencecik günümüz sanatkarlarıyla tıpkı yerde bitişik duvarlarda buluşması ve yapıtlarının birbirleriyle konuşması çok manalıydı Bienale katılan 213 sanatkarın yalnızca 21 i erkek Francis Allis in Belçika Pavyonu ndaki görkemli işinin dışında gözüme çarpan erkek olmadı
Kadınların domine ettiği bir ortamın rengârenk olmaması mümkün mü Bu bienal sahiden allı pullu kırmızılı yeşilli oldukça büyü ve sihir biraz efsane derken pandemiyle geçen karamsar iki yıla inat optimist ve sevinçli Zati Alemani de bir röportajında küresel ısınmaya karşın ben sanatın alternatif cihanlar yaratma kapasitesinin altını çizmek ve varoluşun yeni şartlarını kutlayan optimist bir bienal yapmak istedim diyor
Bu yılki bienalin başlığı sürrealist sanatçı Leonora Carrington un 1917 2011 masal kitabından The Milk of Dreams Düşlerin Sütü Alemani kavramsal çerçeveyi çizerken Carrington un çocuklar için yazdığı masallarda olduğu üzere hayal gücünü ön plana çıkarmak istemiş O denli bir dünya ki herşey değişip dönüşebilir büsbütün öteki bir şey yahut öbür bir kişi olabilir Biz bienali gezmeden evvel Peggy Guggenheim ın Venedik teki müzesinde bienalle eşzamanlı açılan sürrealizm standına gittik ve Max Ernst Andre Breton Salvador Kısmı Giorgio de Chirico üzere dünyaca ünlü sürrealist ressamların tanıdık tablolarıyla kendimizi bienale hazırladık Böylelikle bienaldeki sürrealist yaklaşıma da daha derinden nüfuz edebildik
KIYIDA KÖŞEDE KALMIŞ LOKAL KÜLTÜRLER
Bu bienalde karşılaştığımız sanat geçmiş bienallerden oldukça farklıydı Örneğin yapıtların yanında yer alan sanatkarlarla ilgili bilgilerde birçoklarının birebir vakitte öğretmen şair ya da müellif olduğunu okuduk Anlaşılan yerelde isim yapmış öncü rol oynamış kadınlardı bunlar Kimisi fakir ülkelerden kimisi Batı da kıyıda köşede kalmış mahallî kültürlerden gelenlerin sanat diye ortaya koydukları üretimleri kullandıkları materyalleri seçtikleri renkleri ilgiyle izledik Afrika dan Kuzey Avrupa nın fakir mahallelerine çocukların patlak bir otomobil lastiği ya da ortalıkta dolaşan sümüklüböceklerle ne kadar yaratıcı oyunlar oynayıp memnun oldukları görüntülerden sıkıntı ayrıldık
Bugüne kadar sanatta ihmal edilen bayanların dışlanan lokal kümelerin eşcinseller trans bireyler engelli ve siyahi sanatçı bayanların yer aldığı 192 sanatçı Ve sonuç olarak büyük sürprizlerle dolu manevî ve efsanevi olana ilginin ağır olduğu geçmiş bienallere hiç benzemeyen eserler gördük sanatkarlar tanıdık Ve açıkçası şimdiden gelecek bienali merak etmeye başladık
FÜSUN ONUR UN MASAL DÜNYASI
Arsenale deki Türkiye Pavyonu nda aktüel ve kavramsal sanatın öncülerinden Füsun Onur un Evvel vakit içinde başlıklı standı de tam bir düşler alemiydi ve bienalin ana temasıyla fevkalade ahenk içindeydi
Evvel vakit içinde insanların yol açtığı ve gezegenin geleceğini tehdit eden insan odaklı idare anlayışına karşı birleşerek gayret eden bir küme fareyle kedinin hikayesini anlatıyor Onur un metal telleri eğip bükerek yaptığı pinpon topu başlı figürler sıkıntıya birlikte tahlil ararken dans ediyor müzik yapıyor seyahat ediyor âşık oluyor Onur un minimalist yaklaşımla yarattığı minyatür bir masal dünyası
Bu bienal bilhassa Batı dünyasına artık alışılagelmiş kalıpların dışına çıkılması gerektiği bildirisini veriyor Umarız bildiri alınmıştır