Dün, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Sakarya’da partisinin Gençlik Buluşması programında gençlerle buluştu. Erdoğan, yaptığı konuşmada ” Biz misyona geldiğimizde oy kullanmanın yaşı kaçtı? 30. 30’un altındakiler oy kullanamıyordu. Pekala bunu 25’e kim indirdi, 18’e kim indirdi? 25 yaşa indiren biziz. 18 yaşa indiren de biziz.” sözlerini kullandı.
Daha evvel de ”seçme yaşı 30’du, 18’e biz indirdik” formunda açıklamalar yapan Erdoğan’ın bu söylemi gündeme oturdu.
Resmi bilgilerle birlikte Türkiye’de hangi yılda seçme yaşının kaç olduğuna bakarak, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın neyi kast ettiğini anlamaya çalışalım.
Seçme yaşı, bir vatandaşın kanunen seçimlerde oy kullanabilmesi için doldurmuş olması gereken taban yaştır. Dünya ülkelerinin birçoğunda seçme hakkı için minimum bir yaş belirlenmiştir.
Çoğu ülkede, belirlenen yaşın altındaki yurttaşlar, oy verme ehliyetine sahip değildirler. Seçme yaşı anayasal kararlarla düzenlenecek kadar kıymetli kabul edilir.
DÜNYADAKİ ISLAHAT HAREKETLERİ, HUDUDU 21’DEN 18’E DÜŞÜRDÜ
Günümüzde “seçme yaşı” ekseriyetle 18’dir. Demokrasilerde oy verme hakkı birinci verildiğinde seçme yaşı genelde 21, birtakım durumlarda daha da yüksekti.
1970’lerdeki genel ıslahat hareketiyle çok sayıda ülkede bu yaş 18’e düşürüldü.
TÜRKİYE’DE SEÇME YAŞI HİÇ 30 OLDU MU?
1876‘da Kanûn-ı Temeli ile Meclis-î Âyan ve Meclis-î Mebûsân olmak üzere iki meclisli bir parlamento oluşmuş ve 25 yaşını bitiren Osmanlı vatandaşları birinci sefer seçme hakkına kavuştu. Tıpkı periyot seçilme yaşı ise 30’du.
Bu hak, 1923 yılına geçerli kaldı.
TÜRKİYE’DE HANGİ YILLARDA SEÇME YAŞI KAÇTI?
1924 Anayasası, 18 yaşını doldurmuş ve erkek her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşına seçme hakkı tanıyarak “seçme yaşı”nı 18’e indirdi.
1934 yılında yapılan bir değişiklik ile 22 yaşını doldurmuş her Türk vatandaşına (Atatürk tarafından Türk bayanına seçme hakkı 1934 yılında verilmiştir) seçme hakkı verildi. 1961 Anayasası ile 21 yaşını dolduranlara seçme hakkı tanındı.
SEÇME YAŞI 18 OLDUĞUNDA ‘AKP’ YOKTU
1960 Darbesi’nin akabinde Kurucu Meclis tarafından yapılan maddelere nazaran, seçmen yaşı ise 21 olarak belirlenmişti.
1987’de Anayasada yapılan değişiklikle seçmen yaşı 20’ye indirildi. 1995 seçimleri için yapılan Anayasa değişikliği ile seçmen yaşı 18’e indirildi.
Seçilme yaşının 30 olması 13 Ekim 2006 tarihine kadar devam etti. Bu tarihte yapılan değişiklik ile seçilme yaşı 25’e indirildi. 1 Şubat 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan değişiklik ile seçilme yaşı 18’e düşürüldü. Mahallî idarelerde ise seçilme yaşı 2018 yılında 18 olarak belirlendi.
CUMHURBAŞKANI DİĞER BİR ÜLKEDEN Mİ BAHSEDİYOR?
Türkiye’de tarihe bakıldığında seçme yaşı hiçbir devir 30 olmamıştır. Seçme yaşının 20’den 18’e indirildiği yıl ise 1995′tir.
Türkiye’de devletin en üst makamında bulunan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan‘ın tekraren yinelediği tezin Türkiye tarihinde yeri olmaması üzerine, ‘Hangi ülkede seçme yaşı 30’dur‘ sorusunu araştırdık.
Dünyada seçme yaşının 30 olduğu hiçbir ülke bulunmuyor. Şu anda en yüksek seçmen yaşı hududu ise ‘25‘ ile Birleşik Arap Emirlikleri‘ne ilişkin.